Bilindiği gibi Isı Pay Ölçer Uygulaması 01.01.2011 günü itibariyle zemin okuması yapılarak başladı. Ocak ayındaki uygulama sonucu ise 31.01.2011 tarihi itibariyle yapılacak okuma ile alınacak. Ancak daha önceki sayılarımızda da belirttiğimiz gibi uygulamanın sonucu sakinlerimize Mart ayı aidatı ile yansıyacak. Yani, aylık aidatlar yine eskisi gibi tahmin edilecek miktar üzerinden belirlenecek, ay sonunda yapılacak okuma sonucu ise fatura değerinin alınması, okuma değerlerinin fatura edilip digital ortamda yönetime verilmesi ve yönetimin, bu değerleri aidat programına aktarıp sonuçlandırması takip eden ayın ortalarını bulacağından, mahsup işlemi tıpkı eskiden olduğu gibi , örneğin ocak ayı na ait mahsup işlemi mart ayında, şubat ayına ait mahsup işlemi ise nisan ayında vb yapılacak. Tek fark, eskiden mahsup işlemi metrekare bazında eşit olarak yapılırken, şimdi ısı pay ölçerin okuduğu değerlere göre yapılacak olmasıdır.

Bu sistemde amaç, merkezi olarak ısınan binalarda her dairenin m2’ye göre değil de, kullandığı ısı miktarına göre fatura ödemesini sağlamaktır. Radyatörlere klasik vanalar yerine sıcaklık ayarı yapan termostatik vanalar takılmaktadır. Peteklerin(radyatör) üzerine de ısı pay ölçer monte edilmekte. Bu ısı pay ölçer, uzaktan okuma sistemi ile okunarak faturalandırılır. Bu merkezi sistem ısıtmalarda bağımsız ısınma demektir. Isı pay ölçer sistemi ile istediğiniz kadar ısınır, ısındığınız kadar öder, ne kadar tasarruf yapacağınızı siz kendiniz belirlersiniz. Yani, ısı pay ölçer sistemi ile merkezi ısıtma sistemi ile evinizde kombi kullanıyor gibi oluyorsunuz.

Isı Pay Ölçer, bir radyatörün ortama verdiği ısı miktarının tespit edilmesini sağlayan cihazdır. Elektronik ısı pay ölçerler, radyatör ve ortam sıcaklığının kontrol edilmesi için iki adet son derece hassas ısı algılayıcısına sahip olan cihazlardır. Cihazlar, programlanmış olan okuma tarihindeki tüketim değerini hafızasına alır, bu bilgileri RF (radyo frekansı) ile okuyucuya aktarır. Bu sayede tüketim değerlerinin okunması için kesinlikle eve girilmesi gerekmez.

Isı Pay Ölçer Uygulamasında sitemiz için asıl amaç, önceki sayılarımızda ve Kat Malikleri Kurullarında/ Temsilciler Kurulunda da defaatle dile getirdiğimiz gibi, Adil ısınmanın ve ısınılan kadar ödemenin yapılması, Ek radyatör ve kapatılan balkonlar sorununun çözülmesi, Isı sistemimizin, kuruluş amacına da uygun olarak, düzenli çalışabilmesinin sağlanması idi. Daha uygulama başlar başlamaz bu sorunlarımızın sona erdiğini söyleyebiliriz. İkinci ana amaç ise Tasarruf boyutudur. Ancak ısı pay ölçer takılması otomatik olarak tasarruf sağlamaz. Ancak kullanıcı tasarruf için gerekli tasarruf tedbirlerini alırsa bu tedbirlerin sağladığı ölçüde tasarruf miktarı aidatlarına yansır.

Her bir radyatöre takılan termostatik vanalar ile, daire sakinine her odayı istediği kadar sıcaklığa ayarlama imkanı sağlanır. Bu sayede kullanılmayan diğer odalarda radyatör sıcaklığının kısılması ile önemli ölçüde ısı enerjisi tasarrufu sağlanabilir. Genel kural olarak, her 1 derece oda sıcaklığının düşürülmesi %6 oranında ısı enerjisi tasarrufu sağlandığı bilinmektedir. Eğer evinizde uzun süre oturmuyorsanız, vanayı en düşük kademede tutarak sadece minimum ısıtma bedelini ödeyebilirsiniz.

Kimin tasarruf edeceğinin yada ne kadar tasarruf edeceğinin önceden bilinmesi mümkün değildir. Tasarruf edebilmeniz için gerekli tedbirler önceki sayılarımızda verilmişti. Buna göre, tasarruf için öncelikle binanın dıştan mantolanması, içten gerekli yalıtımın yapılması, pencere ve kapıların ısı geçirmeyecek şekilde yalıtılması, bina yönetimleri tarafından zemin katların alttan, çatıların üstten yalıtımının yaptırılması, radyatörlerin arkasına ısı yansıtıcı levha konulması, radyatörlerin önünün kapatılmaması ve üstüne mermer vb malzeme konulmaması, radyatörlerin üzerine kurutmak amaçlı çamaşır konulmaması vb sayılabilir. Bunların dışında en önemli tasarruf şekli ise, kullandığınız mekanların ihtiyacınız kadar ısıtılması (yönetimden gelen ısıyı aynen alırsanız tasarruf etmiş olmazsınız), kullanmadığınız mekanların vanalarının minimuma çekilmesi, evde olunmadığı zaman vanaların kapatılarak, eve gelindiğinde açılması vb. sayılabilir.

Kombi sistemlerinde merkezi sistemin sağladığı ısınma avantajlarından faydalanamazsınız. Etrafınızdaki konutlar kombilerini kapattıklarında ısınma için çok daha fazla enerji harcamanız gerekir. Isı Pay Ölçer Sistemi ise merkezi sistemin ısınma avantajı ile kombinin yaktığı kadar ödeme avantajlarını birleştirir.

Kolonlu sistemlerde uygulanan termostatik vanalar ortam sıcaklığının minimum 15 derecenin altına düşmesine müsaade etmez ve merkezi sistemle ısınan binanızın ısıl dengesinin korunmasına olanak sağlar. Ayrıca istenilen oda, istenilen sıcaklıkta tutulabileceğinden ısınma konforu ve tasarruf sağlar.

Pay ölçerlerde iki adet sıcaklık sensörü vardır. Bir sensör pay ölçer arka montaj plakasına temas etmekte olup radyatör sıcaklığını ölçmektedir. Bir sensör de pay ölçerin ön yüzünün alt tarafında bulunmakta olup ortam sıcaklığını ölçmektedir. Bu sensörün radyatör sıcaklığından etkilenmemesi için, arka alt tarafında gerekli izolasyon malzemesi kullanılmıştır.

mevzuata girmeden önce söz konusu sistemin binalara takılmasından ilk etapta site/apartman yöneticilerinin sorumlu olduğunu söyleyelim. Isı Pay Ölçer taktırmayan Yöneticilerin ve Daire sahiplerinin kendisine 1.600 TL.’yi bulan cezalar geleceğini belirtelim.
-02 Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında, merkezi ısıtma sistemi-ne sahip binalarda, merkezi veya lokal ısı kontrol cihazları ile ısınma maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemlerin kullanılması esası getirilmiş olup; buna uygun olmayan projelerin onaylanmaması gerekmektedir.
Kat Mülkiyeti Kanunu’nda yapılan değişiklik gereği Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, merkezi sistemdeki ısınma giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin olarak 14 Nisan 2008 tarihli mükerrer Resmi Gazete’de “Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıhhi Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmeliği” yayımlamıştır.
Bu yönetmelikle paylaştırmanın nasıl yapılacağı ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Paylaşım hesabı, toplam ısıtma giderlerinin yüzde 70’inin bağımsız bölümlerin ölçülen ısı tüketimlerine göre paylaştırılması, yüzde 30’unun da ortak kullanım mahalleri, sistem kayıpları, asgari ısınma ve işletme giderlerinden kaynaklı ısı giderleri olarak bağımsız bölümlerin kullanım alanına göre paylaştırılması esasına dayandırılmıştır.
Söz konusu yönetmelik hükümleri merkezi ısıtma sistemine sahip mevcut binaları da kapsamakta olup; hem mevcut binalar hem henüz yapı kullanım izni almamış binalar için 5 yıllık geçiş süresi öngörülmüştür. Enerji Verimliliği Kanunu gereğince bu geçiş süresi 02 Mayıs 2012 tarihinde sona erecektir.

Türkiye’de merkezi sistemle ısınan yaklaşık 1 milyon konut bulunuyor. Uzun vadede yasa dikkate alınırsa, 5 yıl içinde tüm merkezi sisteme sahip olan binaların Isı Pay Ölçer Sistemlerini kullanmaya başlamaları halinde Türkiye’nin yıllık kazancının 1 milyar dolar olacağı söylenebilir.
Özellikle Avrupa’da 30 yıldır kullanılan bu sistemin diğer diğer koşulların da sağlanması ile birlikte yüzde 40’lara varan bir tasarruf sağladığı resmi kayıtlara geçmiştir.
Ülkemizde yeni yeni uygulanan sistemde tasarruf oranı yüzde 30’lar dolayındadır. Avrupa ülkelerinde merkezi sistemlerde kullanılmak zorunda olan Isı Pay Ölçerler ilk donanım ve sonraki bakım işlem masrafları bakımından oldukça ekonomiktir.

Pay ölçerler, standart olarak radyatör uzunluğunun 1/2 ‘sine , yüksekliğinin alt taraftan ¾ ‘ü mesafesine monte edilmektedir. Bütün radyatörlere aynı prensibe göre monte edildiklerinden radyatör sıcaklıklarını aynı referans noktasına göre ölçmektedirler.

Radyatörlerin boyu, projelendirme aşamasında, odanın ısı kaybını karşılayacak kapasitede olmak üzere seçilir.. Aynı tip (örnek 60 cm yüksekliğinde panel radyatör) için 150 cm uzunluğunda bir radyatör, 100 cm uzunluğunda bir radyatörden %50 daha fazla ısıl kapasiteye sahiptir ve daha fazla ısı verir.
Payölçerler monte edildikten sonra programlanarak sisteme tanımlanırlar. Programlama esnasında radyatör tip ve ebat bilgileri dikkate alınarak radyatörlerin ısıl güçleri de payölçere girilmiş olur. Bu sayede, her bir payölçer hangi ısıl büyüklükte bir radyatöre monte edilmiş olduğunu bilir, bu ısıl kapasite ile radyatör-oda sıcaklık farkını dikkate alarak tüketim yazar.

Isınmayı ya da ödemeyi etkileyen radyatörün tipi değil, ısıl kapasitesidir. Örneğin 1800 Watt gücündeki bir panel ya da döküm radyatör eşit şartlarda aynı miktarda tüketim yazar. Demir döküm radyatörlerin panel radyatörlere göre daha geç ısınıp, geç soğudukları bilinmektedir.

Tüm termostatik radyatör vanaları giriş hattında kullanılmak üzere dizayn edilirler. Radyatörlerin büyük çoğunluğunda giriş radyatör üst tarafındandır. Radyatör üst hizasından (yerden 60-80 cm yukarıda) oda sıcaklığının hissedilmesi, radyatör alt hizasından (yerden 10 cm yukarıda) oda sıcaklığının hissedilmesine göre daha sağlıklıdır.

Termostatik radyatör vanalarının sık açılıp, kapatılmasının vanaya bir zararı yoktur.

Termostatik vananın ana fonksiyonu, oda sıcaklığının istenilen derecede tutulmasıdır. Termostatik vana, oda sıcaklığı ayarlanan sıcaklık değerine (3 konumu 20 °C gibi) geldiğinde radyatöre giren ısıtma suyunu keser. Oda sıcaklığı 20 °C’ın altına düşüp termostatik vana tekrar açana kadar radyatörünüz soğuk kalır. Radyatörünüzün soğuk olduğu dönemde payölçer tüketim yazmaz ve tasarruf edilmiş olunur. Radyatörünüzün soğuk kalma süresi (termostatik vananın tekrar açma süresi) vananızın ayar konumu, dış hava sıcaklığı, odanızın fiziki şartları gibi birçok faktöre bağlı olarak değişir. Bu sebeple radyatörünüzün uzun süre soğuk kalması, termostatik vananızın bozuk olduğu anlamına gelmez.
Termostatik vananızın bozuk olup, olmadığını anlamak için iki basit deneme yapabilirsiniz;
a) Radyatörünüz soğuk iken (termostatik vana kapalı pozisyonda) termostatik vananızı 5 pozisyonuna ( 28 °C) getiriniz, bir müddet sonra vananız açacak ve radyatörünüz ısınacaktır.
b) Radyatörünüz soğuk iken (termostatik vana kapalı pozisyonda) oda iç kapınızı kapatıp, dış pencereyi açınız, oda soğuyacak ve bir müddet sonra vananız açacak ve radyatörünüz ısınacaktır.

Tabii ki kendi gördüğü, ön tarafının sıcaklığını esas alır. Ortam sıcaklığı bu değerden biraz daha düşüktür. Bu düşük değer, ortam da alınan yalıtım tedbirleri oranında az olur ve termostatın ayar sıcaklığı ile ortam sıcaklığı birbirine yaklaşır. Bu nedenle, termostat ayarını ortamda en çok kullandığınız yerde üşümediğiniz derece de sıcaklık sağlandığında radyatörün soğuduğu noktaya ayarlamak gerekir.

Bir cihaz göstergesinin maksimum değeri mutlaka o değere ulaşılacağı anlamına gelmez. Örneğin, otomobillerin hızı, hiçbir zaman, hız göstergelerindeki değere ulaşamaz, ulaştığı en yüksek hız ise yasalarla sınırlandığı için pistte ulaşılan hızda da kullanılamaz. Bizim sistemimizde de ısı merkezinden gönderilen sıcaklık ortam sıcaklığının 28 dereceye çıkmasına yetecek değerde gönderilmemektedir. Ayrıca yukarda da değinildiği gibi termostat ayar değeri termostatın önündeki değerdir.

Cıvalı termometreler sıcaklık değişikliklerine geç reaksiyon verirler. Digital sıcaklık ölçerler daha hızlı ölçüm yaparlar. Ancak piyasada çok farklı tip ve menşeili termometre bulunmaktadır. Termometrenin odanın oturulan- kullanılan bölümünde, yerden yaklaşık 100 cm yükseklikte bir yere konulması, konfor şartları ve mahal sıcaklığının daha gerçekçi ölçülmesi için uygun değerlendirilmektedir. Odanın farklı yerlerinde, fiziki şartlara bağlı olarak farklı sıcaklık değerleri ölçülebileceği unutulmamalıdır.

Radyatörün üstünün örtülmesinin, radyatörün ısıl kapasitesinden faydalanma oranını (ısıl verim) azaltacağı öncelikle bilinmelidir. Radyatörler, projelendirme aşamasında mahallerin ısı kayıplarının fazla olduğu dış duvar tarafına, genellikle pencere altlarına monte edilirler. Radyatör altından girip radyatör dilim aralarından geçen hava ısınarak soğuk yüzeylerin önünden (pencere gibi) yükselir ve tavan altından oda iç kısmına doğru düşük hızda bir hava sirkülasyonu oluşur.
Radyatörün üstü, termostatik vana ile birlikte kapatılırsa, kapalı olan kısımdaki sıcaklık kısa sürede yükselecek ve vana yükselen bu sıcaklığı hissedeceğinden, oda istenilen sıcaklığa gelmeden vana ısıtma suyunu kapatacaktır. Bu durumda payölçer, radyatör soğuyacağı için fazladan bir tüketim yazmayacaktır.

Oda, güneş alan cepheye bakıyor ise, güneşli havalarda oda sıcaklığı güneş radyasyonu etkisiyle de yükseleceği için termostatik vana daha kısa sürede radyatöre giren suyu kesecek ve kullanıcının ısı enerjisi kullanımında ekstra tasarruf yapmasına sebep olacaktır.

Radyatör petekleri üzerine bir şey konulması, kurutmak için çamaşır serilmesi radyatörün ısıl verimini azaltacağı için kullanıcının ısıl konfor şartlarını olumsuz etkiler.
Termostatik vananın üzerinin örtülmesi, vananın iç hava sıcaklığını doğru ölçmesini engeller, bu durum da ısıl konfor şartlarını olumsuz etkiler.
Payölçerin üzerinin art niyetli olarak, payölçerin hissettiği oda sıcaklığında ani değişime sebep olacak şekilde örtülmesi durumunda, payölçer oda sensöründen (örtülen ön taraftaki) gelen sıcaklık bilgisini iptal eder, oda sıcaklığını 21 °C kabul ederek, radyatör sıcaklığına göre tüketim yazmaya devam eder.

Tasarruf için yukarda değinilen hususlara uymadığınız takdirde, radyatörleri de kısmamış ve en az önceki yıllar oranında ısınıyorsanız, tasarruf söz konusu olmadığı gibi, gündüz saatlerinde önceki yıllardakinde daha fazla ısı gönderildiği ve gecede radyatörler ılık olacak kadar ısı gönderildiği dikkate alındığında fazla ödeme söz konusu olabilir. Bu itibarla tasarruf tedbirlerine azami dikkat edilmesi menfaatiniz gereğidir.

Önceki yıllarda, sakinlerimizin genel ortalamasının isteklerine uygun olarak , yakıt tasarrufu yönetim tarafından yapılmaya çalışılıyor, bu yüzden bazı zamanlar kazanlar kapatılıyordu. Yeni durumda ise kazanlar kapatılmıyor. Buna birde maksimum sıcaklık gönderilmesi halinde tasarruf tedbirleri alınması halinde bile sakinlerimizin eskiye göre fazla ödeme yapması gerekebilir. Oysa gerek sakinleri-miz ve gerekse yönetim tasarruf kabiliyetimizin ne olacağını ancak uygulama devam ederken görebilecek. Bu itibarla, yönetim de kısmi tasarruf tedbirlerini uygulamaya, en azından bu kış boyunca devam edecektir.

• Kalorifer enerji tüketiminde yüzde 30 kadar tasarruf sağlar. Daha iyi ısınıp daha az bedel ödemek mümkündür.
• Kalorifer sisteminin de daha verimli çalışması ve daha az yıpranması sağlanmaktadır.
• Binada eşit ısınmaya eşit ücret ödemesi sağlanmaktadır.
• Boş duran evlerin sahipleri veya sık sık seyahat eden daire sahipleri kaloriferlerindeki vanaları kısarak tasarruf gayreti içinde olacaklardır. Hava sıcak olduğunda pencere açmak yerine kaloriferlerdeki vanaların kısılması veya kapatılması teşvik edilmiş olacaktır.
• Dairenin kuzeye bakması, çatı katı veya bodrum katı olması, izolasyonun tam olmaması faktörleri hesaplama işlemlerinde dikkate alınabilecektir. (Bu konuda Bayındırlık ve İskan Bakanlığının bir yönetmelik çıkarma çalışması içinde olduğu bilinmektedir.)
• Kalorifer petek sayısı, kalorifer peteklerinin cinsi ve ölçüleri hesaplamalarda dikkate alındığından herhangi bir haksızlığa imkan tanımamaktadır.
• Isı Pay Ölçer sayesinde avantajlı olan merkezi tip ısınma artık daha fazla tercih edilir bir hale gelecek ve kombi sistemine ihtiyaç kalmadığından ülke ekonomisine ve binanızın ekonomisine katkı sağlayacaktır.